Kategoria: Zachowanie i zmiany
STAŁOŚĆ I ZMIANA
Podejmowanie refleksji w jakiejkolwiek dziedzinie badań wymaga wstępnej analizy środków intelektualnych, jakimi możemy posłużyć się w rozwiązywaniu danego problemu. Metaforycznie możemy stwierdzić, czy siły, którymi dysponujemy umożliwiają nam realizację naszych zamierzeń („mierz siły na zamiary”). Stwierdzenie, iż nie dysponujemy wystarczającymi
REPREZENTACJA W POJĘCIACH PSYCHOLOGICZNYCH
Pojęcie zmiany ma kluczowe znaczenie dla psychologii rozwojowej, gdzie jest ono jednym z elementów wykorzystywanych do definiowania pojęcia „rozwój”, jest ono także wykorzystywane w psychologii stosowanej do opisu rezultatu oddziaływań psychologa (zmiana psychoterapeutyczna, zmiana wychowawcza, zmiana osobowości, itd.). Najczęściej pojęcie
PORZĄDKOWANIE RZECZYWISTOŚCI
Porządkowanie rzeczywistości (np. tworzenie kategorii) następuje dopiero na poziomie tworzenia jej obrazu bądź na poziomie analizy tworzenia tego obrazu. Trafnie zauważa Ostrom: „Tę jedność w strumieniu doświadczeń automatycznie gwałci jakakolwiek próba kategoryzowania natury obiektów i zdarzeń występujących w tym strumieniu.
DRUGA CZĘŚĆ PROBLEMU
Bardziej będzie interesowała nas druga część tego problemu, ale to wszystko, co będzie rezultatem naszych rozważań, jest również jednym z elementów odpowiedzi na pierwszą część problemu. Natomiast nie będziemy analizowali tego, czym jest zmiana — refleksja ta ma z filozoficznego
DWA PODSTAWOWE RODZAJE POJĘĆ
Żaba, która wyposażona jest w „detektor owadów” (Arbib, 1977), reaguje tylko na owady poruszające się. Kiedy znajduje się wokół niej dużo martwych owadów, nie budzą one jej zainteresowania, nawet wtedy, kiedy jest bardzo głodna. O tej wrażliwości żab na ruch
NA PIERWSZYM PLANIE
Wysuwają się one na plan pierwszy w przypadku bardziej skomplikowanych form aktywności poznawczej, a także tam, gdzie nie jest wymagana szybkość reagowania. Pojęcia wykorzystywane przez człowieka można, z punktu widzenia ich treści, podzielić na dwie podstawowe grupy: pojęcia synchroniczne oraz
REJESTROWANA WIEDZA
W pojęciach tych rejestrowana jest wiedza o różnicach między obiektami współwystępującymi ze sobą w czasie. Różnice te mogą mieć charakter ciągły lub nieciągły czy też — używając mniej ostrych określeń — charakter ilościowy lub jakościowy. Przyjęcie istnienia ściśle odgraniczonych od
ISTNIENIE KATEGORII
O istnieniu tych kategorii świadczy korelacyjne uporządkowanie spostrzeganych przez człowieka atrybutów; niektóre kombinacje atrybutów są bardzo prawdopodobne (np. współwystępowanie dzioba i piór z umiejętnością latania), inne natomiast są bądź mało prawdopodobnie lub też logicznie albo empirycznie niemożliwe (Rosch, 1978). Problem
WIELKOŚĆ WARTOŚCI KRYTYCZNEJ
Wielkość tej wartości krytycznej zależy od znaczenia adaptacyjnego stwierdzenia różnicy lub też jej braku. W dziedzinach posiadających duże znaczenie adaptacyjne będą wykrywane stosunkowo niewielkie różnice, natomiast dziedziny o znaczeniu drugoplanowym mogą być analizowane w sposób pobieżny! Poszczególne pojęcia odnoszące się
WEWNĄTRZ KAŻDEJ KATEGORII
Sprawia to, że wewnątrz każdej kategorii znajdują się przedmioty bardzo zróżnicowane, a mimo tego subiektywna różnica między kategoriami jest bardzo duża. Ze zjawiskiem tego typu mamy do czynienia w przypadku tworzenia obrazu świata lub obrazu pewnej osoby na zasadzie interpretacji
SZTYWNOŚĆ KATEGORII
Należą do nich m.in. dogmatyzm (Rokeach, 1960), tendencja do wykorzystywania orientacji efektywnej (Lewicka, 1975; Wojciszke, 1979), niska złożoność poznawcza (tamże), czy wreszcie pewne czynniki związane z treningiem wychowawczym, któremu poddawana była jednostka (Frenkel — Brunswik, 1949). Sztywność tych spolaryzowanych kategoryzacji,
DRUGA GRUPA POJĘĆ
Drugą grupę pojęć stanowią pojęcia określane przez Trzebińskiego (1980) jako pojęcia matrycowe. Smith i Medin (1981) uważają, iż takie pojęcia są: 1) sumarycznymi reprezentacjami pewnych zbiorów rzeczy, 2) reprezentacje te wyszczególniają warunki konieczne i zarazem wystarczające dla określenia przynależności do